Samen vieren we 800 jaar tol!

nieuws

4 januari 2022
Het jaar 2022 is een bijzonder jaar, want dan is het precies 800 jaar geleden dat er voor het eerst tol werd geheven op de Rijn, op de plek waar de rivier ons land binnenkomt. Het tolstation heeft veel impact gehad op de historische en maatschappelijke ontwikkeling van het gebied rondom Lobith en Tolkamer.

Waterwegenbelasting

De tolheffing (een soort wegenbelasting, maar dan voor het gebruik van waterwegen, red.) werd in 1222 ingevoerd. Het is graaf Gerard van Gelre die in dat jaar van Keizer Frederik II van Pruisen toestemming krijgt de tolheffing te verplaatsen van Arnhem naar Lobede (nu Lobith). Het ‘vertollen’ gebeurt die eerste jaren door een leenman vanuit een boerderij met de naam Vronenhoff. Later wordt speciaal voor het heffen van tol het indrukwekkende Kasteel Tolhuys gebouwd.

Lodewijk XIV

Maar dan wordt het 12 juni 1672. Het Franse leger van Lodewijk XIV zet de aanval op Nederland in en onder meer bij Kasteel Tolhuys in Lobith wordt fel slag geleverd. Er vallen niet alleen veel doden, ook het kasteel gaat verloren. Het enige dat er vandaag de dag nog van is terug te vinden is het schipperspoortje aan de Dorpsdijk.

Het tolhuis

In 1711 breekt de rivier door de Boterdijk die van het huidige Tolkamer naar Schenkenschans liep. Vanaf dat moment loopt de Rijn niet meer langs Lobith maar krijgt hij zijn huidige loop langs Tolkamer. Het Tolhuis wordt verplaatst naar de plaats waar later het douanekantoor zou komen. Pas dan ontwikkelt zich ook een echt dorp rondom het tolhuis. Het tolhuis, zoals nu nog te zien is, werd in 1905 gebouwd. Vele eeuwen lang werden alle schepen op deze grenspost gecontroleerd en de goederen belast. Geen enkel schip voer voorbij zonder zich te melden bij de douane of marechaussee. De middenstand van Tolkamer bloeide want tijdens het wachten op de juiste inklarings- of uitvoerpapieren werd menig borrel gedronken en vele zaken geregeld.

800 Jaar tol

In 1993 werd het fysiek heffen van tol definitief afgeschaft, maar in de historie van Tolkamer blijft het iets dat heel veel impact heeft gehad op de ontwikkeling van het dorp. Vandaar dat in 1972 op een grootse manier ‘750 jaar Tol’ werd gevierd en vandaar dat dat in 2022 nog eens dunnetjes wordt overgedaan in verband met ‘800 jaar Tol’.

Meer lezen over de geschiedenis van het tolheffen en alle geplande activiteiten voor dit jaar? Kijk op gelderseilandverhaalt en 800jaartol.